تفکر سیستمی یک ترکیب بسیار عالی است که از دو واژه تفکر و سیستم تشکیل شده است برای آنکه بتوانیم این ترکیب معجزه آسا را درک کنیم ابتدا بهتر است هر یک از دو واژه را بهتر بشناسیم.
همانطور که می دانید تفکر به زبان ساده همان فکر کردن است و همان چیزی که بهتر از انجام هر کار ابتدا به آن بپردازیم و اما سیستم را که همگی ما از دوران مدرسه به یاد داریم که مجموعه ای از اجزا است که با هم در ارتباط اند و هدف معینی را دنبال می کنند و هر لحظه در حال تلاش برای رسیدن به اهداف خود هستند. ابن اجزا بر هم اثر دارند و اگر یکی از اجزا به درستی کار نکند می تواند کار و فعالیت کل سیستم را مختل نماید.
کدام سیستم مهم است؟
بدن انسان ، کره زمین و یا همین گوشی تلفن همراه همگی سیستم هستند ولی ابعاد و اندازه و اجزای متاوتی دارند و از همین رو هدف هایشان با هم متفاوت است. همانطور که می دانید سیستم ها انواع گوناگونی دارند ولی آنچه زندگی ما و اطرافیان و خانواده و جامعه ما را در برمی گیرد سیستم اجتماعی است که در سطح کوچکتر سیستم فردی نامیده می شود.
ما در یک جامعه به عنوان اجزا جامعه با هم در ارتباط هستیم هدفی را دنبال می کنیم و بر هم اثر داریم لفراد یک جامعه اجزا آن جامعه به عنوان سیستم بزرگتر محسوب می شوند چرا که هر فرد به خودی خود یک سیستم است.
یک فرد یه عنوان یک سیستم و به عنوان جزئی از یک سیستم بزرگتر که همان جامعه است باید به درستی کار کند. اما درست کار کردن او از چه چیزی سر چشمه می گیرد از آنچه در درون اوست و اجزایی که در درونش به فعالیت می پردازند. اگر بخواهیم بدن یک انسان را تحلیل کنیم از قسمت های زیادی تشکیل شده که هر قسمت وظایف مربوط به خود را دارند برای قلب وظیفه پمپاژ خون را دارد مغز از طریق سلول های عصبی به تمام ارگان های بدن متصل است و به آن ها فرمان می دهد.
حالا فرض کنید که ارگان های بدن هر کدام به درستی عمل نکنند چه پیش می آید؟
یک فرد علاوه بر سلامت جسمی، سلامت روحی اش به خطر می افتد شاید شنیده اید که فردی به خاطر داشتن یک بیماری که مربزط به یکی از ارگان های بدنش مثل دستگاه گوارش است کم کم و پس از سپری شدن چند روز دچار افسردی و غمگین بودن می شود اما کسی چه می داند که اجزا و ارگان های بدن در ارتباط با هم هستند و اگر ارگانی که مربوط به سلامت جسم است مختل گردد بر تمامی ارگان ها تاثیر داشته و ارگان هایی که سلامت روحی فرد را برعهده دارند نیز درگیر می شوند و فرد دچار مشکلات روحی نیز می شود و این همان مفهوم سیستم است که ما هر لحظه و هر ساعت و هر روز با آن سر و کار داریم.
در ادامه همین فرد را در نظر بگیرید که با بیماری یکی از ارگان های بدنش تمامی ارگان های دیگر یا بهتر است بگوییم اجزای دیگر بدنش هم به درستی کار نمی کند که شاید مصداق این بیت از سعدی باشد : چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضو ها را نماند قرار
چقدر خلاقانه سعدی به تفکر سیستمی اشاره دارد و این نشان دهنده ی نیاز انسان به تفکر سیستمی در تمامی دوران ها و زمان ها است از زمان گذشته گرفته و اکنون و آینده ای که در انتظار انسان ها و جهان است همگی به تفکر سیستمی نیازمندند.
فردی که از لحاظ جسمی و روحی بیمار شده است و در یک جامعه که سیستمی بزرگتر است و با دیگر افراد جامعه در ارتباط است و بر افراد دیگر اثر دارد در این شرایط چه پیش می آید؟
ممکن است در ارتباطاتش دچار مشکل شود و اثر نا امیدی بر دیگران بگذارد. توجه داشته باشید دگران هم به طور متقابل بر او اثر دارند و می توانند به او کمک کنند تا بتواند سلامتی خود را باز یابد.
مثالی که گفته شد مربوط به بیماری یک جز در یک سیستم بزرگتر بود حالا اگر فردی با یک عادت و رفتار اشتباه در اجتماع ظاهر شود که اثری می تواند بر سیستم و دیگر اجزا و بر ورابط بین اجزا و هدف نهایی سیستم کل داشته باشد؟
کمی فکر کنید و برای درک بهتر این موضوع از ما دعوت می کنم فیلم بالانس که در ادامه برایتان قرار داده شده تماشا نمایید تا دیدگاه بهتری نسبت به سیستم و تفکر سیستمی به دست آورید…
ویدئو بالانس در سال ۱۹۸۹ توسط دو برادر آلمانی به نام‌های ولفگانگ و کریستوف لائن اشتین (Lauenstein) تولید شده است.
شاید شما قبلا هم این ویدئو را دیده باشد ولی مشاهده مجدد آن خالی از لطف نیست.
با نگاه دقیق تر در می یابیم آنچه اهمیت دارد رفتار و ارتباط ما با دیگر افراد و اجزا یک سیستم است که می تواند آینده را رقم بزند و آثار همین ارتباط می تواند د آینده سیستم مشاهده گردد حال این موضوع مطرح است که می خواهیم چه آینده ای را برای کل سیستم رقم بزنیم؟
به امید آینده ای سیستماتیک همراه با تفکر سیستماتیک
بهترین خودت باش و هر روز سعی کن بهتر از دیروز باشی